5-nji awgustda BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça üçünji maslahatynyň çäklerinde birnäçe ugurdaş çäreler geçirildi. Bu çäreler söwda we ulagdan başlap, sanly tehnologiýalara çenli köpsanly meseleleri öz içine aldy. Olaryň esasy maksady - deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň durnukly ösüşi üçin hemmetaraplaýyn çözgütleri tapmagyň.

 

BSG-nyň iş Maksatnamasy boýunça konsultatiw duşuşyk

 

Duşuşykda Bütindünýä Söwda Guramasynyň (BSG) Iş Maksatnamasynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň global söwda ulgamyna goşulmagyna berýän kömegi ara alnyp maslahatlaşyldy. Gatnaşanlar ykdysadyýetleriniň diwersifikasiýasy bilen baglanyşykly üstünlikleri we öňde duran kynçylyklary gözden geçirdiler. BSG maksatnamasy kiçi we orta kärhanalary goldamak we serhetara hyzmatdaşlygy ösdürmek arkaly açyk we durnukly söwda ulgamyny döretmegi maksat edinýär.

 

Sanly geçelgeler we BMG-niň standartlary

 

Bu çäre BMG-niň Ýewropa Ykdysady Komissiýasy tarapyndan gurnalyp, ol sanly ulag geçelgelerini ösdürmäge bagyşlandy. Çäräniň dowamynda geografiki päsgelçilikleri ýeňip geçmegiň innowasion çemeleşmeleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Gümrük amallaryny çaltlaşdyrýan we çykdajylary azaldýan sanly tehnologiýalar we maglumat alyş-çalyşygy amala aşyrmak üçin bitewi hukuk binýady ýaly BMG ülňülerinden peýdalanmaklyga aýratyn üns berildi. Üstünlikli çözgütleriň mysallary: UN / CEFACT , eTIR we eCMR .

 

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ösüşiniň transformasiýasynyň ýollaryna bagyşlanan forum

 

Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasy tarapyndan gurnalan bu forum Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ösüşini gazanmakda strategiki çemeleşmeleri ara alyp maslahatlaşmak üçin platforma üpjün etdi. Gatnaşanlar söwda, sebitleýin integrasiýa we global gymmatlyklar zynjyryna goşulmak durnukly ösüşiň esasy hereketlendirijisi bolup durýar diýen netijä geldiler. Amatly maýa goýum howasyny döretmekde infrastrukturanyň, syýasatyň we institusional mümkinçilikleriň ähmiýeti nygtaldy.

 

Durnukly hyzmatdaşlyk boýunça ýygnak

 

Duşuşykda hökümetleriň, hususy pudagyň we halkara guramalaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ähmiýeti ara alnyp maslahatlaşyldy. Maýa goýumlary çekmeklige we ykdysady diwersifikasiýa itergi berýän üstünlikli özara gatnaşyklaryň mysallary getirildi. Gatnaşanlar raýdaşlygyň we bilelikdäki tagallalaryň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň potensialyny hakyky sosial-ykdysady ösüşe öwürmek üçin esasdygyny bellediler.

 

Hil syýasaty: Ulgamlaýyn geçiş

 

BMG-niň Senagat ösüşi boýunça Guramasy tarapyndan gurnalan bu çäre hil syýasatlarynyň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň bäsdeşlik ukybyna we durnuklylygyna edýän täsirine bagyşlandy. Halkara hil ülňüleriniň girizilmegi ýurtlaryň täze bazarlara çykmagyna kömek edýär we ýokary tehnologiýaly önümleriň önümçiligini höweslendirýändigini bellenildi. Söwda amallaryny we ülňülerini aňsatlaşdyrmak üstaşyr söwdany güýçlendirýär we bu syýasatlaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi maýa goýujylaryň we sarp edijileriň ynamyny ýokarlandyrýar.

 

Infrastruktura we sebitleýin howpsuzlyk

 

Duşuşyklaryň birinde ulag infrastrukturasy bilen sebitleýin howpsuzlygynyň arasyndaky gatnaşyklar ara alnyp maslahatlaşyldy . Ulag geçelgeleriniň ösdürilmegi diňe bir ykdysady ösüşi höweslendirmek bilen çäklenmän, eýsem ynamdar gatnaşyklaryň pugtalanmagyna hem kömek edýär. Gatnaşanlar söwda çykdajylaryny azaltmaga we Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga ýardam berjek tygşytly üstaşyr geçelgelerini döretmek strategiýalaryna seretdiler.

 

BMG-niň iýmit we oba hojalygy guramasynyň sanly jemgyýetçilik hyzmatlar boýunça ýygnak

 

BMG-niň iýmit we oba hojalygy guramasy sanly tehnologiýalaryň oba hojalygyndaky orny barada sessiýa geçirdi. Onda elýeterli programma üpjünçiliginiň, maglumatlaryň we ülňüleriň pudagy nädip üýtgedip biljekdigi, azyk howpsuzlygyny we durmuş üpjünçiligini gowulandyryp biljekdigi ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu giň zolakly internete, sanly torlara we energiýa infrastrukturasyna maýa goýumlaryny talap edýär.

 

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň hukuklary we deňiz hukugy

 

Konferensiýada BMG-niň Deňiz kanuny baradaky konwensiýasynda berkidilen Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň hukuklaryny durmuşa geçirmegiň ähmiýeti ara alnyp maslahatlaşyldy. Gatnaşanlar kenarýaka döwletleriň çäklerinden harytlary üstaşyr geçirmek we deňiz baýlyklaryndan peýdalanmak hukugy barada pikir alyşdylar. Infrastruktura çäklendirmelerini ýeňip geçmegiň we ikitaraplaýyn ylalaşyklary gazanmagyň ýollary teklip edildi.

 

Söwda, hyzmatdaşlyk we gymmatlyklar zynjyry

 

BMG-niň iýmit we oba hojalygy guramasynyň ýene bir ýygnagy söwdany ösdürmäge, sebitleýin hyzmatdaşlyga we nyrh emele getiriş zynjyrlaryna bagyşlandy . Gatnaşanlar söwdanyň durnukly ösmeginiň ykdysadyýetiň we eksportyň diwersifikasiýa edilmegini talap edýändigini bellediler. Harytlaryň soňky bahasyny ep-esli ýokarlandyrýan üstaşyr tölegler bilen baglanyşykly ýokary çykdajylar meselesi gozgaldy. Özara bähbitli hyzmatdaşlygyň we harytlaryň erkin üstaşyr geçiş hukugyny durmuşa geçirmegiň ýollary ara alnyp maslahatlaşyldy.

 

Eksportda Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň kynçylyklary we mümkinçilikleri

 

BMG-niň söwda we ösüş boýunça Konferensiýasy eksporty we ykdysady diwersifikasiýasyny ara alyp maslahatlaşmak üçin duşuşyk geçirdi . Sebit hyzmatdaşlygyny we halkara maliýe guramalaryny goldamagyň ähmiýeti bellenildi. Gatnaşanlar söwda amallaryny sanlylaşdyrmak we global ykdysady ösüşiň açary bolan maýa goýumlaryny çekmek boýunça tejribe alyşdylar.

 

Umuman aýdanyňda, bu çäreler Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň meselelerine çuňňur akyl ýetirilýändiginiň we halkara jemgyýetçiliginiň durnukly ösüşi üçin amaly we innowasion çözgütleri tapmaga ygrarlydygyny görkezdi.

 

S.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň dosenti, tehniki ylymlaryň kandidaty

Görogly Iljanow